پیشگیری، علل و کنترل قند خون؛ بررسی علائم دیابت

علائم دیابت از خستگی مداوم گرفته تا تشنگی بیش از حد، زنگ خطری برای سلامت بدن هستند. این بیماری خاموش، گاهی بی‌صدا پیشروی می‌کند و وقتی متوجه آن می‌شویم که قند خون، سبک زندگی‌مان را تحت‌تأثیر قرار داده است.

افزایش ادرار، تاری دید، کاهش وزن ناگهانی و زخم‌هایی که دیرتر بهبود می‌یابند، همگی می‌توانند نشانه‌ای از این بیماری متابولیکی باشند. دیابت تنها یک عدد در آزمایش خون نیست؛ بلکه هشداری برای تغییر سبک زندگی و توجه بیشتر به سلامت بدن است.

در این مقاله قصد داریم به بررسی علائم بارز دیابت، دلایل بروز آن، راهکارهای پیشگیری، روش‌های تشخیص و درمان‌های مختلف ازجمله درمان‌های گیاهی این بیماری بپردازیم. اگر به‌دنبال اطلاعات جامع و کاربردی درباره دیابت هستید، تا پایان این مطلب با ما همراه باشید.

تشخیص دیابت با آزمایش خون

برای تشخیص دقیق دیابت، آزمایش‌های قند خون انجام می‌شود که سطح گلوکز خون را اندازه‌گیری می‌کنند. این آزمایش‌ها با وجود علائم دیابت شامل موارد زیر هستند.

• آزمایش هموگلوبین A1C: میانگین قند خون را در 2 تا 3 ماه گذشته ارزیابی می‌کند. نیازی به ناشتا بودن ندارد و بیشتر برای بررسی دیابت کنترل‌نشده کاربرد دارد.
• آزمایش قند خون تصادفی: در هر زمان از روز، بدون نیاز به ناشتابودن، سطح قند خون را اندازه‌گیری می‌کند.
• آزمایش قند خون ناشتا: پس‌از حداقل 8 ساعت ناشتابودن انجام می‌شود و یکی از روش‌های رایج برای تشخیص دیابت است.
• آزمایش تحمل گلوکز خوراکی (OGTT): فرد پس‎از ناشتابودن، محلول گلوکز می‌نوشد و قند خون در فواصل مشخص (30 دقیقه، 1 ساعت، 2 ساعت و گاهی 3 ساعت) اندازه‌گیری می‌شود.
• تست چالش گلوکز: پس‌از بررسی علائم دیابت واکنش بدن به گلوکز بررسی می‌شود. پس‌از مصرف محلول گلوکز، سطح قند خون طی یک یا 2 ساعت اندازه‌گیری می‌شود.

آشنایی با انواع دیابت و تفاوت‌های آن‌ها

قند خون را می‌توان براساس روش‌های کنترل و درمان به 2 دسته کلی تقسیم کرد. دسته اول، دیابت مزمن است که شامل قند خون نوع یک و دیابت نوع 2 می‌شود. این نوع دیابت‌ها نیازمند مدیریت طولانی‌مدت هستند. دسته دوم، قند خون بارداری است که موقتی بوده و در علائم دیابت بارداری در این دوران ظاهر می‌شود.

این نوع دیابت اغلب پس‌از زایمان برطرف می‌شود، اما درصورت عدم کنترل، می‌تواند خطراتی مانند سقط جنین یا افزایش احتمال ابتلا به قند خون نوع 2 در آینده را به‌همراه داشته باشد. رعایت یک رژیم غذایی متعادل، تأثیر بسزایی در کنترل دیابت بارداری دارد. در بخش ذیل به توضیح کامل انواع دیابت می‌پردازیم.

دیابت نوع 1

دیابت نوع 1 که با نام‌های دیابت وابسته به انسولین یا قند خون نوجوانان نیز شناخته می‌شود، یک بیماری خودایمنی است که در آن سیستم ایمنی بدن به‌ اشتباه به سلول‌های تولیدکننده انسولین در لوزالمعده حمله کرده و توانایی بدن را در تولید این هورمون حیاتی از بین می‌برد.

با حذف انسولین که مسئول انتقال گلوکز به سلول‌ها برای تأمین انرژی است، قند در خون تجمع پیدا می‌کند و بدن از دسترسی به منبع اصلی انرژی خود محروم می‌شود. حال، تصور کنید که بدون انسولین، قند خون چطور بدون استفاده در بدن باقی می‌ماند و باعث مشکلات جدی می‌شود.

این نوع دیابت در اغلب موارد به‌صورت مادرزادی بروز می‌کند و بیشتر در کودکان و نوجوانان دیده می‌شود. ازآنجایی‌که علت دقیق این بیماری هنوز به‌طور کامل مشخص نیست، راهی برای پیشگیری از آن وجود ندارد، اما می‌توان با تزریق منظم انسولین و مدیریت صحیح قند خون، آن را کنترل کرد.

دیابت نوع 2

دیابت نوع 2 یکی از شایع‌ترین انواع دیابت محسوب می‌شود که در آن بدن همچنان قادر به تولید انسولین است، اما این هورمون به‌درستی عمل نمی‌کند یا سلول‌های بدن نسبت به آن مقاومت نشان می‌دهند. نتیجه این اختلال، افزایش سطح قند خون و ایجاد مشکلات متابولیکی متعدد است.

این بیماری خلاف دیابت نوع 1، به سبک زندگی و رژیم غذایی وابسته است. اگر از آن دسته افرادی هستید که فعالیت بدنی کافی ندارند، مصرف مواد قندی و نوشیدنی‌های صنعتی در رژیم غذایی‌شان زیاد است، اضافه وزن دارند یا سیگار می‌کشند، زمینه ابتلا به دیابت نوع 2 را برای خود فراهم کرده‌اید.

علائم دیابت نوع 2 و ابتلا به آن اغلب در میان بزرگسالان دیده می‌شود، اما در سال‌های اخیر میزان ابتلای کودکان و نوجوانان به‌دلیل کاهش فعالیت بدنی و مصرف بیش از حد کالری افزایش یافته است. کنترل وزن، تغذیه سالم و ورزش منظم از مهم‌ترین راهکارهای پیشگیری و مدیریت این بیماری هستند.

دیابت بارداری

علائم دیابت بارداری و ابتلا به آن اغلب در 3 ‌ماهه آخر بارداری بروز می‌کند و علت اصلی آن تغییرات هورمونی است. در این دوران، جفت هورمون‌هایی ترشح می‌کند که می‌توانند عملکرد انسولین را تحت‌تأثیر قرار داده و موجب افزایش سطح قند خون شوند. در نتیجه، بدن مادر ممکن است نتواند قند را به‌درستی تنظیم کند و دچار دیابت بارداری شود.

اگرچه این نوع دیابت پس‌از زایمان در بسیاری از موارد برطرف می‌شود، اما درصورت عدم کنترل مناسب، می‌تواند مشکلاتی را برای مادر و جنین ایجاد کند. پایبندی به یک رژیم غذایی متعادل، کنترل وزن و فعالیت بدنی مناسب، از راهکارهای مؤثر در مدیریت دیابت بارداری هستند. انجام آزمایش‌های قند خون در دوران بارداری، برای تشخیص و کنترل این وضعیت ضروری است.

پیش‌دیابت

اگر علائم دیابت و نتیجه آزمایش خون نشان دهد که در مرحله پیش‌دیابت هستید، این به آن معنا است که سطح قند خون شما بالاتر از حد طبیعی است، اما هنوز به مرحله دیابت کامل نرسیده‌اید.

شاید در نگاه اول این وضعیت نگران‌کننده به نظر برسد، اما درواقع یک هشدار جدی است که به شما فرصتی می‌دهد تا با اصلاح سبک زندگی از پیشرفت بیماری جلوگیری کنید.

درمان پیش دیابت: تغییر در رژیم غذایی، افزایش فعالیت بدنی و کاهش وزن درصورت اضافه‌وزن، از مهم‌ترین اقدامات برای پیشگیری از ابتلا به دیابت نوع 2 هستند. اگر این مرحله جدی گرفته نشود، به‌مرورزمان ممکن است به قند خون تبدیل شود، اما با اقدامات صحیح می‌توان از این روند جلوگیری کرد و سلامت بدن را حفظ کرد. در این راستا، رعایت نکات زیر توصیه می‌شود.

• مدیریت وزن و حفظ تناسب اندام برای بهبود حساسیت به انسولین
• ورزش منظم، حداقل 20 دقیقه فعالیت بدنی روزانه
• مصرف متفورمین، به‌خصوص برای افراد مبتلا به سندروم تخمدان پلی‌کیستیک، بیماران قلبی، افراد با پیش‌دیابت پیشرفته و مبتلایان به کبد چرب
• کنترل سطح کلسترول خون با داروهایی مانند استاتین‌ها
• مدیریت فشار خون بالا از طریق داروهای مناسب
• مصرف آسپرین در دوزهای پایین، درصورت توصیه پزشک

دیابت بی‌مزه

دیابت بی‌مزه یک بیماری نادر و مادرزادی است که به‌دلیل اختلال در عملکرد غدد درون‌ریز ایجاد می‌شود. این بیماری و علائم دیابت بی‌مزه خلاف قند خون نوع 1 و 2 ارتباطی با قند خون ندارد، بلکه ناشی از نقص در تولید یا عملکرد هورمون وازوپرسین (هورمون ضدادراری) است که مسئول کنترل تعادل مایعات در بدن است.

کمبود یا عدم تأثیر این هورمون باعث می‌شود کلیه‌ها نتوانند آب را به‌درستی حفظ کنند و در نتیجه، فرد مبتلا دچار تشنگی مفرط و دفع بیش از حد ادرار رقیق می‌شود. این بیماری درمان قطعی ندارد، اما با مراجعه به فوق تخصص غدد و دریافت درمان‌های حمایتی می‌توان علائم دیابت را مدیریت کرد و کیفیت زندگی بیمار را بهبود بخشید.

علت انواع دیابت

دیابت یک بیماری مزمن است که به دلایل مختلفی ایجاد شده و در انواع گوناگونی ظاهر می‌شود. هر نوع دیابت، علت خاص خود را دارد و عوامل ژنتیکی، محیطی و سبک زندگی در بروز آن نقش دارند. در ادامه به بررسی دلایل انواع علائم دیابت می‌پردازیم.

علل دیابت نوع 1

علت دقیق دیابت نوع 1 هنوز به‌طور کامل مشخص نیست، اما به نظر می‌رسد که سیستم ایمنی بدن به اشتباه سلول‌های تولیدکننده انسولین در پانکراس را هدف قرار داده و از بین می‌برد.

این واکنش غیرطبیعی باعث کاهش یا توقف تولید انسولین شده و در نتیجه، قند خون به‌درستی تنظیم نمی‌شود. عوامل دیگری که ممکن است در بروز علائم دیابت نوع 1 نقش داشته باشند شامل موارد ذیل است.

• عوامل ژنتیکی که می‌توانند فرد را مستعد این بیماری کنند.
• قرارگرفتن در معرض ویروس‌ها و باکتری‌های خاص که ممکن است واکنش ایمنی غیرطبیعی را تحریک کنند.
• عوامل محیطی مانند رژیم غذایی یا شرایط خاص در دوران نوزادی که احتمال ابتلا را افزایش می‌دهند.

با اینکه هنوز دلیل قطعی این بیماری مشخص نیست، تحقیقات همچنان درحال بررسی عوامل مؤثر و علائم دیابت هستند.

علت ابتلا دیابت نوع 2

افرادی که به دیابت نوع 2 مبتلا هستند، با مشکل مقاومت انسولین مواجه می‌شوند. در این وضعیت، بدن همچنان انسولین تولید می‌کند، اما نمی‌تواند به‌طور مؤثر از آن استفاده کند. علت دقیق این که چرا برخی از مبتلایان به دیابت نوع 2 دچار مقاومت انسولین می‌شوند، هنوز مشخص نیست، اما عواملی مانند کم‌تحرکی و اضافه وزن، همراه با تأثیرات ژنتیکی و محیطی، نقش مهمی دارند.

علت دیابت بارداری

علت دقیق ابتلا و زمان بروز علائم دیابت بارداری هنوز مشخص نیست، اما نقش هورمون‌ها در افزایش قند خون در دوران حاملگی بسیار مهم است. در دوران بارداری، بدن هورمون‌هایی ترشح می‌کند که به حفظ حاملگی کمک می‌کنند.

با افزایش سطح این هورمون‌ها، بدن مادر به‌تدریج نسبت به انسولین مقاوم‌تر می‌شود. انسولین، هورمونی است که وظیفه انتقال گلوکز از خون به سلول‌ها را بر عهده دارد.

در حالت طبیعی، این مقاومت به انسولین باعث می‌شود گلوکز بیشتری برای تغذیه جنین در جریان خون باقی بماند؛ اما اگر این مقاومت بیش از حد افزایش یابد، سطح قند خون مادر از حد طبیعی فراتر رفته و زمینه ابتلا به دیابت بارداری را فراهم می‌کند.

دلایل ابتلا به دیابت بی مزه

دیابت اینسیپیدوس یک اختلال ایدیوپاتیک محسوب می‌شود؛ چراکه علت مشخصی ندارد. بااین‎حال، برخی عوامل می‌توانند در بروز این بیماری نقش داشته باشند، ازجمله این عوامل می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد.

• کاهش یا توقف تولید هورمون ضدادرار در مغز به‌دلیل آسیب به هیپوفیز، عفونت‌هایی مانند سل یا نقص‌های ارثی و مادرزادی
• بیماری کلیه پلی‌کیستیک
• اختلالات ناشی از بیماری آمیلوئیدوز
• مصرف برخی داروها مانند لیتیوم
• تولید آنزیم‌هایی در دوران بارداری که موجب تجزیه هورمون ضدادرار می‌شوند.

تفاوت دیابت نوع 1 و 2

هر 2 نوع دیابت، نوع ۱ و نوع 2، در عملکرد انسولین اختلال ایجاد می‌کنند، اما تفاوت‌های اساسی در علل بروز، افراد درگیر و روش‌های کنترل و علائم دیابت وجود دارد.

در دیابت نوع 1، سیستم ایمنی بدن به سلول‌های تولیدکننده انسولین در پانکراس حمله کرده و آن‌ها را از بین می‌برد. در نتیجه، بدن هیچ انسولینی تولید نمی‌کند و برای کنترل قند خون، بیمار باید به‌طور مداوم انسولین تزریق کند. این نوع دیابت اغلب در کودکان و نوجوانان دیده می‌شود و به‌طور ناگهانی بروز می‌کند.

در مقابل، دیابت نوع 2 زمانی رخ می‌دهد که بدن همچنان انسولین تولید می‌کند اما سلول‌ها نسبت به آن مقاوم می‌شوند و این هورمون نمی‌تواند به‌درستی وظیفه خود را انجام دهد. این نوع دیابت اغلب در بزرگسالان مشاهده می‌شود، اما به‌دلیل سبک زندگی ناسالم، در میان نوجوانان نیز درحال افزایش است. خلاف دیابت نوع 1، این نوع بیماری به تدریج و در طی سال‌ها بروز می‌کند.

یکی‌دیگر از تفاوت‌های مهم میان این 2 نوع، شدت و سرعت ظهور علائم است. علائم دیابت نوع 1 به‌سرعت و با شدت بالا ظاهر می‌شوند، درحالی‌که دیابت نوع 2 اغلب بدون علائم مشخص آغاز شده و به‌مرورزمان تشدید می‌شود.

هرچند هیچ‌یک از این 2 نوع دیابت درمان قطعی ندارند، اما با رعایت رژیم غذایی مناسب، فعالیت بدنی منظم و کنترل وزن، می‌توان نوع 2 را مدیریت و عوارض آن را کاهش داد.

علائم دیابت در مردان

در بخش ذیل به برخی از رایج‌ترین نشانه‌های دیابت در مردان اشاره می‌کنیم.

مشکلات مرتبط با مثانه و ادرار از علائم دیابت در مردها

آسیب عصبی ناشی از دیابت می‌تواند بر عملکرد مثانه و دفع ادرار تأثیر بگذارد. بیش از نیمی از مردان مبتلا به دیابت با این مشکلات رایج مواجه می‌شوند:

• مثانه بیش‌فعال از علائم دیابت: تحریک غیرطبیعی عصب‌های مثانه ممکن است باعث انقباض‌های ناگهانی شود که در نتیجه آن، فرد دچار تکرر ادرار، احساس ناگهانی و شدید دفع ادرار یا بی‌اختیاری ادرار می‌شود.
• اختلال در کنترل ادرار: دیابت قادر است عملکرد عضلات کنترل‌کننده ادرار را مختل کند. این مشکل به شل شدن بیش از حد عضلات مثانه که منجر به نشت ادرار می‌شود یا سفت شدن بیش از حد آن‌ها که دفع ادرار را دشوار می‌کند، منجر می‌شود.

احساس تشنگی شدید

بدن برای دفع قند اضافی ازطریق ادرار به‌طور مداوم تلاش می‌کند. این امر منجر به تشنگی غیرعادی و شدیدی می‌شود. مصرف بیش از حد مایعات (گاهی تا 4 لیتر در روز) یکی از نشانه‌های شایع این وضعیت است که اغلب با تکرر ادرار همراه است.

تکرر ادرار باعث کم‌آبی بدن شده و نیاز به نوشیدن مایعات را افزایش می‌دهد. این امر می‌تواند یک چرخه مداوم و مشکل‌ساز ایجاد کند: هرچه بیشتر مایعات مصرف کنید، دفع ادرار نیز بیشتر خواهد شد.

اختلال در نعوظ از علائم دیابت

اختلال نعوظ یکی از شایع‌ترین و مهمترین علائم دیابت در مردان است که به ناتوانی در ایجاد یا حفظ نعوظ اشاره دارد. مردان مبتلا به دیابت بیشتر در معرض این مشکل قرار دارند. براساس گزارش موسسه ملی دیابت و بیماری‌های کلیوی و گوارشی (NIDKK)، اختلال نعوظ می‌تواند یکی از نشانه‌های اولیه دیابت، به‌خصوص در مردان زیر 45 سال باشد.

ناگفته نماند که این مشکل همیشه ناشی از دیابت نیست و می‌تواند تحت‌تأثیر عوامل دیگری مانند فشار خون بالا، استرس، بیماری‌های کلیوی و اضطراب عملکرد نیز ایجاد شود. برای خواندن اطلاعات بیش‌تر راجب این‌گونه بیماری‌ها به لینک قبل مراجعه کنید.

اما چرا این اتفاق می‌افتد؟ رگ‌های خونی کوچک و اعصاب مرتبط با اندام‌های تناسلی به‌صورت خودکار عمل کرده و با افزایش جریان خون و شل کردن عضلات صاف، باعث ایجاد نعوظ می‌شوند. اگر این اعصاب و رگ‌ها به‎دلیل قند خون بالا آسیب ببینند، عملکرد طبیعی آن‌ها مختل شده و در نتیجه، اختلال نعوظ رخ می‌دهد.

انزال پس‌گرد

انزال پس‌گرد که با نام‌های انزال معکوس یا رتروگراد نیز شناخته می‌شود، یکی از نشانه‌های شایع علائم دیابت نوع 2 در مردان است.

در این وضعیت، مایع منی به‎جای خروج از بدن، وارد مثانه می‌شود و در نتیجه، حجم مایع منی خارج‌شده هنگام انزال کاهش می‌یابد. این مشکل می‌تواند باعث ایجاد اختلالات باروری در مردان شود.

علت بروز این وضعیت چیست؟ مشابه اختلال نعوظ، انزال پس‌گرد نیز به‌دلیل آسیب عصبی رخ می‌دهد. این آسیب، کنترل بدن بر حرکت مایع منی را مختل کرده و باعث تغییر مسیر آن می‌شود.

گرسنگی شدید

مردان مبتلا به دیابت، حتی پس‌از صرف یک وعده غذایی کامل، همچنان احساس گرسنگی شدید و میل غیرقابل‌کنترلی به غذا دارند. دلیل بروز این علائم دیابت این است که گلوکز (منبع اصلی انرژی بدن است) وارد سلول‌ها نمی‌شود.

در نتیجه، مغز تصور می‌کند که بدن به اندازه کافی غذا دریافت نکرده و به‌طور مداوم پیام گرسنگی ارسال می‌کند. این فرایند باعث ایجاد ولع شدید و مداوم برای خوردن غذا می‌شود که کنترل آن دشوار خواهد بود.

سوزن سوزن‌شدن دست و پا از علائم دیابت در مردان

بیماری دیابت تأثیر زیادی بر عصب‌های بدن دارد (نوروپاتی دیابتی) و یکی از اصلی‌ترین علائم دیابت احساس سوزن‌سوزن شدن یا بی‌حسی در دست‌ها و پاها است.

این علائم دیابت اغلب در شب، زمانی که دما کاهش می‌یابد، شدت پیدا می‌کنند.  وقتی مغز متوجه سردی می‌شود، علائمی مانند بی‌حسی یا سوزن‌سوزن شدن ظاهر می‌شود. حفظ دمای بدن در شب می‌تواند در کاهش و پیشگیری از این علائم مؤثر باشد.

اگر این وضعیت به موقع شناسایی نشود، ممکن است باعث از دست دادن توانایی احساس درد و حس در اندام‌های حرکتی شود. این مسئله می‌تواند خطرآفرین باشد؛ زیرا این احتمال وجود دارد که شما آسیب‌های جزئی در این نواحی از بدن را احساس نکنید.

چرا این مشکل رخ می‌دهد؟ بالا بودن سطح قند خون به عصب‌های کوچک دست‌ها و پاها آسیب می‌زند و موجب بی‌حسی و سوزن‌سوزن شدن می‌شود. عصب‌های موجود در اندام‌های حرکتی به‌دلیل فاصله بیشتر از قلب و خون‌رسانی کمتر، دیرتر ترمیم می‌شوند.

تکرر ادرار از علائم دیابت مردان

یکی از شایع‌ترین علائم قند خون بالا در مردان نیاز مکرر به دفع ادرار است. به‌طور معمول، یک فرد روزانه 4 تا 7 بار و شب‌ها اغلب یک مرتبه به دست‌شویی می‌رود.

ناگفته نماند که این میزان به مقدار مصرف آب و مایعات نیز بستگی دارد. توجه به تعداد دفعات ادرار و میزان نوشیدن آب می‌تواند در تشخیص مشکلات احتمالی و علائم دیابت مفید باشد.

اگر در طول شب چندین بار از خواب بیدار می‌شوید تا به دست‌شویی بروید یا در طول روز بیش از 10، 20 و حتی 30 بار ادرار می‌کنید، این امر می‌تواند نشانه‌ای از بروز علائم دیابت باشد و نیاز به مراجعه فوری به پزشک دارد.

وقتی قند خون جذب نشود، در جریان خون باقی می‌ماند. در این حالت، کلیه‌ها مجبور می‌شوند بیش از حد معمول کار کنند تا قند اضافی را ازطریق ادرار دفع کنند؛ این امر منجر به تکرر ادرار می‌شود.

زخم‌هایی که به کندی بهبود می‌یابند

یکی از شایع ترین علائم دیابت مردان مبتلا، ترمیم کند بریدگی‌ها و زخم‌ها است. افزایش سطح قند خون موجب کاهش قدرت ایمنی بدن و تاثیر منفی بر توانایی بدن در ترمیم بافت‌های آسیب‌دیده می‌شود. ازآنجایی‌که این وضعیت می‌تواند خطر بروز قانقاریا و قطع عضو را افزایش دهد، درصورت داشتن زخمی که بهبود نمی‌یابد، بهتر است در اولین فرصت به پزشک مراجعه کنید.

عفونت و مشکلات پوستی

مردانی که به دیابت مبتلا هستند، به‌دلیل بالابودن سطح قند خون، بیشتر در معرض ابتلا به عفونت‌های پوستی قرار دارند. این عفونت‌ها می‌توانند شامل خارش در ناحیه تناسلی یا حتی برفک تناسلی باشند. قند بالا محیطی مناسب برای رشد قارچ‌ها ایجاد می‌کند که منجر به این نوع عفونت‌ها می‌شود.

یکی از رایج‌ترین علائم دیابت در بیماران دیابتی مشاهده می‌شود، تیره شدن پوست در ناحیه گردن و بالای انگشتان است. علت اصلی این مشکل، مقاومت به انسولین است که با نام آکانتوز نیگریکانس شناخته می‌شود.

بی‌حالی و خستگی از علائم دیابت

خستگی غیرعادی و بی‌حالی در طول فعالیت‌های روزمره می‌تواند نشانه‌ای از علائم دیابت تشخیص‌ داده‌ نشده باشد. علاوه‎بر این، عواملی مانند کمبود خواب و فعالیت بیش از حد کلیه‌ها نیز می‌توانند به این وضعیت دامن بزنند.

هنگامی که بدن انسولین کافی تولید نمی‌کند یا در برابر آن مقاوم می‌شود، سلول‌ها قادر به استفاده از گلوکز به‌عنوان منبع انرژی نخواهند بود. در نتیجه، بدن دچار کمبود انرژی شده و فرد بیش از حد معمول احساس خستگی و ضعف می‌کند.

کاهش وزن ناخواسته و غیرمعمولی

اگر در مدت کمتر از 6 ماه کاهش وزنی غیرمنتظره به اندازه حدود 4.5کیلوگرم یا بیشتر تجربه کردید، این امر ممکن است نشانه‌ای از بروز علائم دیابت باشد. چندین عامل می‌توانند باعث کاهش وزن سریع در اثر دیابت شوند، ازجمله مهم‌ترین این دلایل می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد.

• از دست دادن قند و کالری به‎دلیل تکرر ادرار
• عدم جذب قند توسط بدن و باقی ماندن آن در خون که سپس ازطریق کلیه‌ها دفع می‌شود.
• برای جبران گرسنگی، بدن از پروتئین‌های موجود در ماهیچه‌ها به‌عنوان منبع انرژی استفاده می‌کند. این فرایند باعث تجزیه ماهیچه‌ها و در نتیجه کاهش وزن قابل‌توجه و نامطلوب می‌شود.

علائم دیابت در زنان

بسیاری از نشانه‌های دیابت در زنان و مردان مشترک است، اما زنان ممکن است علائم دیابت خاصی را نیز در طول این بیماری تجربه کنند. برخی از این موارد شامل موارد ذیل است.

عفونت‌های واژینال و دهانی

رشد بیش از حد مخمر ناشی از قارچ کاندیدا می‌تواند منجر به عفونت‌های واژینال، دهانی و برفک واژن شود. این عفونت‌ها در زنان شیوع بیشتری دارند و می‌توانند موجب خارش، سوزش و ترشحات غیرطبیعی شوند. در اغلب موارد عفونت‌های دهانی با ایجاد یک لایه سفید روی زبان و داخل دهان همراه هستند. سطح بالای گلوکز خون، محیطی مساعد برای رشد این قارچ‌ها فراهم می‌کند.

عفونت‌های مجاری ادراری (UTI) از علائم دیابت در زنان

زنانی که سطح قند خون بالایی دارند، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به عفونت‌های مجاری ادراری قرار دارند. این عفونت‌ها زمانی رخ می‌دهند که باکتری‌ها وارد مجاری ادراری شده و منجر به علائم دیابت مانند سوزش، تکرر ادرار و درد در ناحیه لگن می‌شوند.

اختلال عملکرد جنسی از علائم دیابت

دیابت می‌تواند باعث نوروپاتی یا آسیب عصبی شود که بر حس در نواحی مختلف بدن ازجمله دست، پا، ران و ساق تأثیر می‌گذارد. این وضعیت ممکن است منجر به کاهش حس در ناحیه واژن و کاهش تمایلات جنسی در زنان شود.

سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)

یکی از علائم دیابت در زنان، سندرم تخمدان پلی کیستیک است. این سندرم زمانی رخ می‌دهد که سطح هورمون‌های مردانه در بدن زنان افزایش یابد. این عدم تعادل هورمونی می‌تواند مقاومت به انسولین ایجاد کند که بر تخمک‌گذاری اثر می‌گذارد و خطر ابتلا به دیابت را نیز افزایش می‌دهد.

عوارض دیابت

درصورتی‎که دیابت به‌طور مؤثر کنترل نشود، می‌تواند عوارض جدی و پیچیده‌ای به‌همراه داشته باشد که بر بخش‌های مختلف بدن تأثیر می‌گذارد. این عوارض می‌توانند کیفیت زندگی فرد را تحت‌تأثیر قرار دهند.

کنترل مناسب قند خون و پیگیری درمان‌های مناسب می‌تواند از بروز این عوارض جلوگیری کند، اما درصورتی‎که درمان‌ها به‌موقع انجام نشوند، مشکلاتی مانند آسیب به ارگان‌های حیاتی و سیستم عصبی می‌تواند ایجاد می‎شود. موارد ذیل برخی از عوارض شایع انواع علائم دیابت هستند.

عوارض دیابت نوع 1

دیابت نوع یک، یک بیماری جدی است که درصورت عدم کنترل، عوارض متعددی به همراه دارد. افزایش طولانی‌مدت سطح گلوکز خون باعث می‌شود سلول‌ها به‎جای گلوکز، از چربی به‎عنوان منبع انرژی استفاده کنند که این امر منجر به بروز مشکلات مختلفی می‌شود.

• مشکلات بینایی: درصورت عدم درمان، ممکن است منجر به نابینایی شود.
• آسیب عصبی: باعث بی‌حسی و نوروپاتی دیابتی می‌شود.
• ضعف سیستم ایمنی: افراد مبتلا مستعد عفونت‌های مکرر هستند.
• نارسایی کلیوی: قند خون بالا و تکرر ادرار به کلیه‌ها آسیب می‌زند.
• قطع عضو: زخم‌های دیر‌بهبود، عفونت‌های شدید و در نهایت قطع عضو
• مشکلات قلبی: افزایش خطر حمله قلبی
• بیماری‌های لثه: احتمال بالای بیماری‌های پریودنتال
• اختلالات گوارشی: شامل اسهال، استفراغ و یبوست
• عفونت‌های پوستی، دهانی و قارچی
• عوارض بارداری: افزایش خطر سقط جنین و نقص مادرزادی
• مشکلات جنسی: کاهش میل جنسی و اختلال نعوظ در مردان، عفونت واژن در زنان

عوارض دیابت نوع 2

دیابت نوع 2 یک بیماری مزمن است که بر نحوه تنظیم قند خون در بدن تأثیر می‌گذارد. در این بیماری، سلول‌ها به انسولین پاسخ مناسبی نمی‌دهند و در مراحل پیشرفته، تولید انسولین کاهش می‌یابد. این وضعیت منجر به افزایش قند خون شده و خطر بروز عوارض جدی را افزایش می‌دهد. برخی از عوارض شایع این بیماری شامل موارد ذیل است.

• مشکلات گوارشی: ازجمله گاستروپارزی (تأخیر در تخلیه معده)
• اختلالات بینایی: مانند رتینوپاتی دیابتی که می‌تواند منجر به کاهش بینایی شود.
• مشکلات پا: شامل زخم پای دیابتی که درصورت عدم درمان ممکن است به قطع عضو منجر شود.
• بیماری‌های دهان و لثه: افزایش خطر التهاب لثه و عفونت‌های دهانی
• کاهش شنوایی: مشکلات شنوایی در مبتلایان به دیابت رایج است.
• بیماری‌های قلبی: افزایش خطر حمله قلبی و فشار خون بالا
• نارسایی کلیه: قند خون بالا به کلیه‌ها آسیب می‌زند.
• بیماری‌های کبدی: ازجمله کبد چرب غیرالکلی
• نوروپاتی محیطی: آسیب عصبی که منجر به بی‌حسی یا درد در اندام‌ها می‌شود.
• اختلالات جنسی: شامل کاهش میل جنسی و اختلال نعوظ
• مشکلات پوستی: خشکی، عفونت‌های قارچی و زخم‌های دیر‌بهبود
• سکته مغزی: افزایش احتمال سکته‌های مغزی در بیماران دیابتی
• عفونت‌های ادراری: ازجمله عفونت‌های مثانه و مجاری ادراری

عوارض پیش دیابت

پیش دیابت به این معنا است که فرد در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به دیابت نوع 2 قرار دارد. علاوه‌بر این، احتمال بروز بیماری‌های قلبی و سکته مغزی نیز افزایش می‌یابد. این وضعیت درصورت عدم کنترل، می‌تواند منجر به مشکلات جدی در بدن شود. برخی از عوارض مهم پیش دیابت شامل موارد زیر است.

• آسیب عصبی: می‌تواند منجر به بی‌حسی یا درد در اندام‌ها شود.
• آسیب کلیوی: ناشی از افزایش قند خون
• آسیب چشمی و کاهش بینایی
• زخم پای دیابتی: به‎دلیل ضعف جریان خون این احتمال وجود دارد که منجر به قطع عضو شود.
• عفونت‌های پوستی: در افراد مبتلا به قند خون بالا شایع‌تر است.
• اختلال شنوایی و کاهش قدرت شنیدن
• بیماری آلزایمر: ارتباط آن با سطح بالای قند خون ثابت شده است.
• ریزش مو: ناشی از تأثیر قند خون بالا بر سلامت فولیکول‌های مو است.

عوارض دیابت بارداری

دیابت بارداری یک وضعیت پرخطر است که می‌تواند سلامت مادر و نوزاد را تحت‌تأثیر قرار دهد. اگر قند خون مادر کنترل نشود، سطح گلوکز خون جنین نیز افزایش می‌یابد و پانکراس او برای جبران، انسولین بیشتری ترشح می‌کند. این گلوکز اضافی به‌صورت چربی در بدن نوزاد ذخیره شده و می‌تواند مشکلاتی ایجاد کند.

عدم کنترل این وضعیت ممکن است باعث تولد نوزاد با وزن بیش‌ازحد طبیعی، افت ناگهانی قند خون پس‌از تولد و مشکلات تنفسی شود که در موارد شدید حتی می‌تواند منجر به مرگ نوزاد پیش یا پس‌از زایمان شود.

علاوه‌بر این، نوزاد ممکن است با زردی متولد شود و نیاز به درمان با نور ویژه داشته باشد. تغذیه مناسب با شیر مادر نیز در بهبود زردی مؤثر است. به همین دلیل، کنترل علائم دیابت بارداری اهمیت زیادی دارد. مشورت با پزشک و رعایت توصیه‌های درمانی می‌تواند به حفظ سلامت مادر و نوزاد کمک کند.

عوارض دیابت بی‌مزه

دیابت بی‌مزه می‌تواند باعث بروز مشکلات جدی در بدن شود و درصورت عدم کنترل، سلامت فرد را به خطر بیندازد. مبتلایان باید به‌طور منظم تحت نظر پزشک باشند و روند درمان خود را جدی بگیرند. عوارض این بیماری شامل موارد ذیل است.

• اختلال در الکترولیت‌های مهم بدن مانند کلسیم و پتاسیم
• افت فشار خون و مشکلات گردش خون
• افزایش شدید ضربان قلب به‌دلیل عدم تعادل مایعات بدن
• احساس خستگی مفرط و کاهش انرژی
• سردردهای مزمن ناشی از کم‌آبی بدن
• کاهش وزن به‌دلیل دفع بیش از حد مایعات
• اختلالات کلیوی ناشی از عملکرد نامنظم کلیه‌ها
• مشکلات غده هیپوفیز که می‌تواند منجر به اختلالات هورمونی شود.

روش‌های درمان انواع دیابت

در آغاز درمان هر نوع دیابتی، مراجعه به پزشک متخصص ضروری است تا او بتواند بیماری را به درستی کنترل کند. به‌علاوه، اجتناب از قرارگیری در معرض محیط‌های استرس‌زا تأثیر زیادی در تنظیم قند خون دارد. درمان دیابت شامل روش‌های مختلفی است که در بخش ذیل به برخی از مهم‌ترین این موارد اشاره می‌کنیم.

فعالیت‌های ورزشی

ورزش برای افراد مبتلا به دیابت مفید است؛ چراکه کمک می‌کند تا قند خون به سمت سلول‌ها هدایت شده و در آنجا به انرژی تبدیل شود. این فرآیند باعث کاهش سطح قند خون می‌شود و در نهایت بدن برای انتقال قند به سلول‌ها نیازی به انسولین ندارد.

مصرف انسولین

بیماران مبتلا به دیابت نوع یک برای مدیریت بیماری خود باید انسولین مصرف کنند که دوز و شیوه مصرف آن تحت نظر پزشک تعیین می‌شود.

در دیابت نوع 2، اگر داروی متفورمین که توسط پزشک تجویز شده تأثیر کافی نداشته باشد، به‌دلیل آسیب به پانکراس، فرد نیاز به انسولین پیدا می‌کند. در دیابت بارداری، بهترین گزینه مصرف انسولین است و زنان باردار باید تحت نظر پزشک متخصص غدد قرار گیرند.

داروهای خوراکی

در کنار انسولین، داروهای خوراکی دیگری نیز وجود دارند که می‌توانند در تنظیم سطح گلوکز خون مؤثر باشند. برخی از این داروها با تحریک لوزالمعده موجب تولید بیشتر انسولین می‌شوند، درحالی‌که برخی دیگر از آزاد شدن گلوکز از کبد جلوگیری کرده و برخی دیگر جذب مجدد گلوکز توسط کلیه‌ها را مهار می‌کنند.

تغذیه سالم

مصرف مواد غذایی مفید مانند انواع میوه‌ها و سبزیجات، غلات، خوراکی‌های غنی از فیبر و پروتئین‌های بدون چربی توصیه می‌شود. اما باید از مصرف کربوهیدرات‌های تصفیه‌شده، شیرینی‌ها، قندها و چربی‌های اشباع شده خودداری کرد.

درمان پیش‌دیابت

اگر به پیش‌دیابت مبتلا هستید، رعایت سبک زندگی سالم و رژیم غذایی مناسب می‌تواند به شما کمک کند تا سطح گلوکز خون را در محدوده طبیعی حفظ کنید. انجام حداقل 150 دقیقه ورزش در هفته و کاهش حدود 7درصد از وزن بدن می‌تواند از ابتلا به دیابت نوع 2 جلوگیری کند. بسته به وضعیت سلامتی شما، پزشک داروهایی مانند متفورمین یا گلوکوفاژ را نیز برای شما تجویز می‌کند.

درمان دیابت نوع ۱

انسولین، درمان اصلی دیابت نوع 1 است و 4 نوع مختلف آن به طور رایج استفاده می‌شود. این انواع براساس سرعت و نحوه تأثیرگذاری متفاوت هستند.

• انسولین سریع‌الاثر، طی 15 دقیقه شروع به اثر کرده و تأثیر آن 3 تا 4 ساعت ادامه می‌یابد.
• انسولین با اثر کوتاه‌مدت، پس‌از 30 دقیقه شروع به کار می‌کند و تأثیر آن 6 تا 8 ساعت باقی می‌ماند.
• انسولین با اثر متوسط، طی 1 تا 2 ساعت وارد عمل می‌شود و تأثیر آن 12 تا 18 ساعت ادامه می‌یابد.
• انسولین با اثر بلندمدت، چند ساعت پس‌از تزریق شروع به عمل کرده و تأثیر آن 24 ساعت یا بیشتر طول می‌کشد. باید هر روز در یک زمان مشخص، مانند ساعت 9 شب، تزریق شوند. این نوع انسولین بین 30 تا 50درصد از نیاز روزانه بیمار به انسولین را تأمین می‌کند.

درمان دیابت نوع 2

رعایت رژیم غذایی مناسب و انجام فعالیت‌های ورزشی می‌تواند به بسیاری از افراد مبتلا به دیابت نوع 2 در کنترل قند خون کمک کند. بااین‌حال، در برخی موارد، تغییرات سبک زندگی به‌تنهایی کافی نیست و نیاز به مصرف دارو وجود دارد.

داروهای دیابت نوع 2 با روش‌های مختلفی، مانند افزایش ترشح انسولین، کاهش جذب گلوکز یا بهبود حساسیت سلول‌ها به انسولین، به تنظیم قند خون کمک می‌کنند.

درمان دیابت بارداری

برای حفظ سلامت مادر و کودک و پیشگیری از عوارض حین زایمان، مدیریت سطح قند خون در زنان باردار اهمیت زیادی دارد. رعایت یک رژیم غذایی سالم، ورزش منظم، کنترل قند خون و در برخی موارد استفاده از انسولین یا داروهای خوراکی می‌تواند به کنترل قند خون بالا در دوران بارداری کمک کند.

روش‌های درمان دیابت در کودکان

دیابت نوع 1 یا دیابت دوران کودکی یک بیماری مزمن است که نیاز به مدیریت مادام‌العمر دارد. هدف اصلی درمان، کنترل سطح قند خون و پیشگیری از عوارض آن است.

• انسولین‌درمانی: چون بدن کودک انسولین تولید نمی‌کند، این هورمون باید ازطریق تزریق یا پمپ انسولین تأمین شود. میزان و نوع انسولین (سریع‌الاثر، کوتاه‌اثر، میان‌اثر و طولانی‌اثر) بسته به شرایط کودک تنظیم می‌شود.
• تغذیه مناسب: رژیم غذایی متعادل شامل میوه‌ها، سبزیجات، پروتئین‌های بدون چربی و غلات کامل به کنترل قند خون کمک می‌کند. شمارش کربوهیدرات‌ها برای پیشگیری از نوسانات قند خون ضروری است.
• فعالیت بدنی: ورزش به بهبود حساسیت به انسولین و حفظ وزن سالم کمک می‌کند. سطح قند خون باید قبل و بعداز ورزش کنترل شود.
• دارودرمانی: در برخی موارد، پزشک متفورمین را به‌همراه انسولین تجویز می‌کند، اما این روش به‌عنوان آخرین راهکار استفاده می‌شود.

درمان خانگی دیابت

همان‌طور که رژیم غذایی، ورزش و درمان‌های پزشکی می‌توانند به کنترل چاقی کمک کنند، داروهای شیمیایی نیز در کاهش قند خون موثرند، اما در عین حال ممکن است عوارضی به‌همراه داشته باشند.

از دیرباز، گیاهان مختلفی برای کاهش قند خون شناسایی شده‌اند. یکی از روش‌های درمان خانگی، استفاده از گیاهان دارویی است که به‎دلیل هزینه کم، دسترسی آسان و عوارض ناچیز، مورد توجه زیادی قرار گرفته‌اند. پیش‌از کشف انسولین و داروهای خاص دیابتی، داروهای سنتی به‌عنوان بهترین روش درمان قند خون پس‌از بروز علائم دیابت شناخته می‌شدند.

امروز، بیش از 1200 گیاه دارویی برای درمان دیابت شناخته شده است. علاوه بر گیاهان دارویی، یکی‌دیگر از روش‌های خانگی برای کاهش قند خون، استفاده از دوش آب گرم است. دوش آب گرم می‌تواند جریان انسولین در خون را افزایش دهد که این امر به کاهش قند خون کمک می‌کند. پیش‌از انجام دوش آب گرم و پس‌از آن، میزان قند خون خود را اندازه‌گیری کرده و نتایج را با پزشک خود در میان بگذارید.

سریعترین راه درمان دیابت با داروهای گیاهی

اگر مبتلا به بیماری دیابت هستید، می‌توانید از گیاهان دارویی، دمنوش‌ها و عرقیات گیاهی مختلف برای کاهش سطح قند خون استفاده کنید. این روش‌ها به‌طور طبیعی و مؤثر به کنترل قند خون کمک می‌کنند. در بخش ذیل به معرفی سریعترین راه درمان دیابت با داروهای گیاهی می‌پردازیم.

دمنوش دارچین

این دمنوش می‌تواند به پخش قند خون در جریان خون کمک کرده و حساسیت بدن به انسولین را افزایش دهد. برای تهیه آن، مقداری دارچین را در قوری بریزید و مانند چای دم کنید. روزانه یک فنجان از این دمنوش را میل کنید تا از فواید آن بهره‌مند شوید.

دمنوش بادرنجبویه

بادرنجبویه گیاهی است که به‌عنوان یک آرام بخش طبیعی شناخته می‌شود و تاثیر قابل توجهی در بهبود کیفیت خواب دارد. این گیاه در کاهش قند خون نیز موثر است؛ چراکه باعث جذب گلوکز و کاهش سطح قند خون می‌شود. برای بهره‌برداری از خواص آن، می‌توانید دم کرده بادرنجبویه را روزانه یک فنجان میل کنید.

دمنوش گزنه

گزنه گیاهی است که به‌طور مؤثر در کاهش سطح قند خون عمل کرده و به کاهش گلوکز در خون کمک می‌کند. این گیاه نقش مهمی در محافظت از سلول‌های پانکراس دارد. برای استفاده از خواص آن، بهتر است دمنوش گزنه را پس‎از غذا و با معده پر مصرف کنید.

دمنوش بابونه

دم کرده بابونه می‌تواند به کاهش سطح قند خون کمک کرده و از عوارض دیابت در کبد جلوگیری کند. استفاده از این گیاه برای کنترل قند خون مفید است.

عرق برگ گردو

این عرق از برگ درخت گردو استخراج می‌شود و در کاهش قند خون نقش بسزایی دارد. برای نتیجه‌دهی از خواص آن، می‌توانید روزی 2 فنجان عرق برگ گردو مصرف کنید.

عرق بابا آدم

یکی از خواص مهم این عرق گیاهی کاهش قند خون است. برای دستیابی به بهترین نتیجه، باید آن را به‌صورت ناشتا و روزی 2 مرتبه، هر بار یک فنجان مصرف کنید.

دمنوش چای ترش

چای ترش گیاهی خوش طعم و ترش مزه است که مصرف آن به کاهش سطح قند خون کمک می‌کند. برای استفاده از خواص این دمنوش، می‌توانید دم کرده آن را روزانه یک تا 2 فنجان مانند چای معمولی مصرف کنید.

جمع‌بندی

علائم دیابت مانند تشنگی شدید، تکرر ادرار، خستگی مفرط و کاهش وزن ناگهانی می‌توانند نشانه‌ای از این بیماری باشند. اگر این علائم نادیده گرفته شوند، دیابت به‌مرور زمان عوارض جدی‌تری ایجاد می‌کند. تشخیص زودهنگام، مدیریت صحیح قند خون و اصلاح سبک زندگی، کلید کنترل این بیماری است.

روش‌های درمانی متعددی ازجمله تغییر در رژیم غذایی، فعالیت بدنی منظم و درمان‌های گیاهی مانند مصرف دمنوش گزنه و باباآدم می‌توانند در بهبود وضعیت بیماران مؤثر باشند. آگاهی از این علائم و اقدام به‌موقع، نقش مهمی در پیشگیری و کنترل دیابت دارد.